2023 N1 (4)
დანაშაულში თანამონაწილეობის სამართლებრივი ბუნება აშშ-ის სისხლის სამართალში
PDF
103-114
რეფერატი

შე­და­რე­ბი­თი სის­ხლის სა­მარ­თა­ლი ნა­ცი­ონ­ალ­ური სის­ხლის სა­მართლის გან­ვი­თა­რე­ბის ერ­თგვარ ეტ­აპს წარ­მო­ად­გენს. იმ­ის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, რომ ერ­ოვ­ნუ­ლი კა­ნონ­მდებ­ლო­ბე­ბი დი­დად გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი და ცვა­ლე­ბა­დია, სამარ­თლებ­რი­ვი პრობ­ლე­მა­ტი­კის შე­და­რე­ბით-სა­მარ­თლებ­რივ ას­პექ­ტში გან­ხილ­ვა ძალ­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი და აუც­ილ­ებ­ელია. თა­ნა­მედ­რო­ვე ინ­ტეგ­რა­ცი­ის პრო­ცესე­ბი, ურ­თი­ერ­თთა­ნამ­შრომ­ლო­ბის გაღ­რმა­ვე­ბა უცხო­ეთ­ის სა­მეც­ნი­ერო ცენ­ტრებთან, აქ­ტუ­ალ­ურს ხდის სხვა­დას­ხვა სა­მარ­თლებ­რი­ვი სის­ტე­მე­ბის კა­ნონ­მდებ­ლობის ცოდ­ნას, გან­სა­კუთ­რე­ბით კი სა­ხელ­მწი­ფო­თა შო­რის ურ­თი­ერ­თო­ბის ის­ეთ სფე­რო­ში, რო­გო­რი­ცაა სის­ხლის­სა­მარ­თლებ­რი­ვი პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა და სას­ჯე­ლი. სტა­ტი­აში შე­და­რე­ბით-სა­მარ­თლებ­რი­ვი მე­თო­დის მო­მარ­ჯვე­ბით, გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­ულია სა­ერ­თო სა­მარ­თლის სის­ტე­მა­ში მი­ღე­ბუ­ლი დე­ბუ­ლე­ბე­ბის შე­პი­რისპი­რე­ბა კონ­ტი­ნენ­ტუ­რი ევ­რო­პის შე­სა­ბა­მის სა­მარ­თლებ­რივ პო­ზი­ცი­ას­თან. ამ­ის სა­ფუძ­ველ­ზე, მეც­ნი­ერ­ებ­ის, კა­ნონ­მდებ­ლო­ბი­სა და პრაქ­ტი­კის მიღ­წე­ვა­თა გათ­ვალის­წი­ნე­ბით, შე­მო­თა­ვა­ზე­ბუ­ლია შე­სა­ბა­მი­სი დას­კვნა.

საკვანძო სიტყვები: თა­ნა­მო­ნა­წი­ლე­ობა, წამ­ქე­ზებ­ლო­ბა, კომ­პა­რა­ტი­ვიზ­მი
გამოყენებული ლიტერატურა

ქარ­თუ­ლე­ნო­ვა­ნი ლი­ტე­რა­ტუ­რა


1. გვენ­ცა­ძე ე., და­ნა­შა­ულ­ში თა­ნა­მო­ნა­წი­ლე­ობ­ის სუ­ბი­ექ­ტუ­რი მხა­რე. სა­დი­სერ­ტა­ციო ნაშ­რო­მი, სა­მარ­თლის დოქ­ტო­რის აკ­ად­ემი­ური ხა­რის­ხის მო­სა­პო­ვებ­ლად. თბ., 2012.
2. გო­თუა ზ., ან­გლო-ამ­ერ­იკ­ული სის­ხლის სა­მარ­თლის ზო­გა­დი და­ხა­სი­ათ­ება. სა­ქართვე­ლოს ახ­ალ­გაზ­რდა იურ­ის­ტთა ას­ოცი­აცია. „ალ­მა­ნა­ხი“, სის­ხლის სა­მარ­თლი­სა და კრი­მი­ნო­ლო­გი­ის პრობ­ლე­მე­ბი. ავ­ტო­რი და პა­სუ­ხის­მგე­ბე­ლი რე­დაქ­ტო­რი იურ­იდიულ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა დოქ­ტო­რი, პრო­ფე­სო­რი გამ­ყრე­ლი­ძე ო., 2000, №13.
3. ტუ­რა­ვა მ., ქარ­თუ­ლი სის­ხლის სა­მარ­თლის გან­ვი­თა­რე­ბის და სის­ხლის სა­მარ­თლის სფე­რო­ში გერ­მა­ნულ-ქარ­თუ­ლი თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის ზო­გი­ერ­თი სა­კითხი. „გერ­მა­ნულ ქარ­თუ­ლი სის­ხლის სა­მარ­თლის ჟურ­ნა­ლი“. თბ., 2021. №3.
4. უგ­რე­ხე­ლი­ძე მ., ცნო­ბი­ლი ამ­ერ­იკ­ელი კრი­მი­ნა­ლის­ტის შე­რიფ ბა­სი­ონ­ის ფუნ­და­მენტუ­რი ნაშ­რო­მი „მა­ტე­რი­ალ­ური სის­ხლის სა­მარ­თა­ლი“. სა­ქარ­თვე­ლოს სსრ მეც­ნი­ერებ­ათა აკ­ად­ემი­ის მაც­ნე, ეკ­ონ­ომ­იკ­ისა და სა­მარ­თლის სე­რია. გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „მეც­ნიერ­ება“, თბ., 1980. №3.
5. უგ­რე­ხე­ლი­ძე მ., ლე­გი­მეტ­რი­ის შე­სავ­ლი­სათ­ვის (სა­მარ­თა­ლი ‒ გან­ზო­მი­ლე­ბა­თა სისტე­მა), სა­ქარ­თვე­ლოს სა­პატ­რი­არ­ქოს წმი­და ან­დრია პირ­ველ­წო­დე­ბუ­ლის სა­ხე­ლო­ბის ქარ­თუ­ლი უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის ჰუ­მა­ნი­ტა­რულ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა და სა­მარ­თლის ფა­კულ­ტეტის შრო­მე­ბი II, გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „მე­რი­დი­ანი“, თბ., 2015.
6. Liber Amicorum მინ­დია უგ­რხე­ლი­ძე 80 (ცდა სა­მარ­თლის პერ­სო­ნო­ლო­გი­ის შე­მო­ღები­სა), მა­სა­ლე­ბი მო­იძია, რე­დაქ­ცი­ულ­ად და­ამ­უშ­ავა და გა­მო­სა­ცე­მად მო­ამ­ზა­და ბ. ქან­თა­რი­ამ. გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „უნ­ივ­ერ­სა­ლი“, თბ., 2022.
7. წი­ქა­რიშ­ვი­ლი კ., და­ნა­შა­ულ­ში თა­ნა­მო­ნა­წი­ლე­ობ­ის დროს მი­ზე­ზობ­რი­ვი კავ­ში­რის სა­კითხი ქარ­თულ და ან­გლო-ამ­ერ­იკ­ულ სის­ხლის სა­მარ­თალ­ში. „სა­მარ­თლის ჟურნა­ლი“, 2016. №1.
უცხო­ურ­ენ­ოვ­ანი ლი­ტე­რა­ტუ­რა
8. Bassiouni Cherif M., Substantive Criminal Law, Springfield, Illinois, 1978.
9. Dresler J., Reforming Complicity Law: Trivial Assistance as Lesser Offence? Ohaio State Journal Of Criminal Law, 2008.
10. Dubber M.D., Einführung in das US-amerikanische Strafrecht. ,,C.H. Beck’’, 2005.
11. Hall J., General principles of Criminal Law, ინ­დი­ან­ას უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი, 1960.
12. Hall J., General principles of Criminal Law, Second Editon, 2010.
13. Horder J., Ashworth’s Principles of Criminal Law, Tenth Edition, 2022.

14. Kadish S.H., Complicity, Cause and Blame, Study in the Interpetation Doctrine, California Law Review, 1985.
15. Kienapfel D., Höpfel F., Grundriß des österreichischen Strafrechts, Allgemeiner Teil, მე-8 გა­მო­ცე­მა 2000
16. Lippman M., Contemporary Criminal Law: Concepts, Cases and Controversies, Sage Publications, 2007.
17. Mansdörfer M., Die Allgemeine Straftatlehre des common law: eine Darstellung unter besonderer Berücksichtigung des englischen Strafrechts. ,,Duncker & Humblot“, 2005.
18. Robinson P.H., Reforming the Federal Criminal Code. //Buffalo Criminal Law Review//. 1997, პირ­ვე­ლი გა­მო­ცე­მა, №1.
19. Robinson P.H., Dubber M.D., The American Model Penal Code. მოკ­ლე მი­მო­ხილ­ვა, //New Criminal Law Review//. სა­ერ­თა­შო­რი­სო და ინ­ტერ­დის­ციპ­ლი­ნა­რუ­ლი ჟურ­ნა­ლი, 2007, მე-10 გა­მო­ცე­მა,№3.
20. Safferling C., Vorsatz und Schuld, Subjektive Täterelemente im deutschen und englischen Strafrecht. ,,Mohr Siebeck“, 2008.
21. Samaha J., Criminal Law. Belmont (California), 2010.
22. Schwartz L.B., The American Penal System: Spirit and Technique //Anals of the AmericanAcademy of Political and Social Science//. 1962.
23. Wechsler H., Codifcation of Criminal Law in the United States: The Model Penal Code // Columbia Law Review. 1968. 68-ე გა­მო­ცე­მა, №8.
24. Леже Р., Великие правовые системы современности: сравнительно-прававой подход. Пер. с анг. Грядова А.В., М., 2009.
25. Лясс А., Проблемы вины и уголовной ответственности в современных буржуазнных Теориах, С-Петербург, 1997.
26. НикифоровБ.С.,КвопрсуореформеуголовногозаконодательствевСША(Политический аспект) ,,Прававые исследования“. Сборник научных статей, посвященных 70-летию Тинатин Васильевны Церетели, Тбилиси, 1977.
27. Угрехелидзе Н.Г., Криминологическая характеристика соучастия в преступлении. ,,Мецниереба“, Тбилиси, 1975.
28. Флетчер Д., Наумов А.В., Основные концепции современного уголовного права, М., ,Юрист“, 1998.
 

ნორ­მა­ტი­ული მა­სა­ლა
1. სა­ქარ­თვე­ლოს სის­ხლის სა­მარ­თლის კო­დექ­სი, 1999.
2. Примерный уголовный кодекс США. ამ­ერ­იკ­ული სა­მარ­თლის ინ­სტი­ტუ­ტის ოფ­ი­ცი­ალ­ური პრო­ექ­ტი, ბ.ს. ნი­კი­ფო­რო­ვი, რე­დაქ­ტო­რო­ბი­თა და წი­ნა­სიტყვა­ობ­ით. მოსკო­ვი, 1969.
3. ნიუ-იორ­კის 1967 წლის სის­ხლის სა­მარ­თლის კო­დექ­სი.
4. StGB – Strafgesetzbuch. 45 Auflage. Deutscher Taschenbuch Verlag. 2008