2023 N1 (4)
კონსტიტუციის პლურალური ვოტუმით გადასინჯვა და კონსტიტუციური წესწყობილების ლეგიტიმაცია
PDF
59-71
რეფერატი

მსოფ­ლიო კონ­სტი­ტუ­ცი­ონ­ალ­იზ­მის პრაქ­ტი­კა ნათ­ლად წარ­მო­აჩ­ენს, რომ სა­ხელ­მწი­ფო, რო­მე­ლიც მიჯ­ნავს გა­და­სინ­ჯვის ფორ­მებს, ად­გენს შე­სა­ბა­მი­სი გა­და­სინ­ჯვის გან­სხვა­ვე­ბულ პრო­ცე­დუ­რებს. კონ­სტი­ტუ­ცი­ის გა­და­სინ­ჯვა გრანდი­ოზ­ული ამ­ოც­ანაა, მი­სი მა­მოძ­რა­ვე­ბე­ლი ძა­ლა კი ძი­რი­თა­დად პო­ლი­ტი­კური დღის წეს­რი­გია. თა­ვის მხრივ, კონ­სტი­ტუ­ცი­ის უზ­ენა­ეს­ობა და სა­ვალ­დე­ბულო­ობა არ სა­ჭი­რო­ებს პო­ლი­ტი­კურ-მო­რა­ლურ გა­მარ­თლე­ბას. სა­კონ­სტი­ტუ­ციო ცვლი­ლე­ბე­ბის ლე­გი­ტი­მუ­რო­ბის სა­ზო­მი არ არ­ის ის, მი­იღო თუ არა კონ­სტიტუ­ცი­ური ცვლი­ლე­ბე­ბი/ახ­ალი კონ­სტი­ტუ­ცია დე­მოკ­რა­ტი­ული ლე­გი­ტი­მა­ცი­ის მქო­ნე ორ­გა­ნომ, არ­ამ­ედ უშუ­ალ­ოდ პრო­ცე­სი ღია იყო თუ არა ყვე­ლა და­ინ­ტე­რესე­ბუ­ლი პი­რის­თვის, თუ იყო მი­მარ­თუ­ლი კონ­სე­სუ­სის მიღ­წე­ვის­კენ და ა.შ. კონსტი­ტუ­ცი­ის გა­და­სინ­ჯვის სა­კითხი ყო­ველ­თვის აქ­ტუ­ალ­ური იყო სა­ქარ­თვე­ლოს კონ­სტი­ტუ­ცი­ის გა­და­სინ­ჯვის მე­ქა­ნიზ­მებ­ზე მსჯე­ლო­ბი­სას. სა­ინ­ტე­რე­სო და ფართო­მას­შტა­ბი­ან სი­ახ­ლეს წარ­მო­ად­გენ­და ქარ­თულ კონ­სტი­ტუ­ცი­ონ­ალ­იზ­მში 2017 წლის სა­კონ­სტი­ტუ­ციო რე­ფორ­მის შე­დე­გად ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბუ­ლი კონ­სტი­ტუ­ცი­ის გა­და­სინ­ჯვის ახ­ალი ფორ­მა. დე­მოკ­რა­ტი­ულ ტრან­სფერ­ზე მყო­ფი სა­ხელ­მწი­ფო მუდ­მი­ვად გა­ნიც­დის ერ­თგვარ გარ­დაქ­მნას, ტრან­სფორ­მა­ცი­ას, შე­სა­ბა­მი­სად, სახელ­მწი­ფოს უზ­ენა­ესი კა­ნო­ნი ფეხს უნ­და უწყობ­დეს თა­ნა­მედ­რო­ვე ტენ­დენ­ცი­ებს, უნ­და იყ­ოს დი­ნა­მი­ურ­ობ­ის ინ­სპი­რა­ტო­რიც, თუმ­ცა, ამ­ავ­დრო­ულ­ად, კონ­სტი­ტუცია უნ­და იყ­ოს „მუდ­მი­ვო­ბის გა­რან­ტი“. სწო­რედ აღ­ნიშ­ნუ­ლი სა­კითხე­ბის ან­ალიზს ეძ­ღვნე­ბა წი­ნამ­დე­ბა­რე კვლე­ვა.

საკვანძო სიტყვები: კონ­სტი­ტუ­ცია, დე­ლი­ბე­რა­ცია, ლე­გი­ტი­მა­ცია
გამოყენებული ლიტერატურა

 ნორ­მა­ტი­ული აქ­ტე­ბი


1. სა­ქარ­თვე­ლოს კონ­სტი­ტუ­ცია, 24/08/1995;
2. „ნორ­მა­ტი­ული აქ­ტე­ბის შე­სა­ხებ“ სა­ქარ­თვე­ლოს ორ­გა­ნუ­ლი კა­ნო­ნი, 09/11/2009;
3. სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტის რეგ­ლა­მენ­ტი, 28/06/2012;
4. სა­ბერ­ძნე­თის კონ­სტი­ტუ­ცია, 09/06/1975;
5. ლუქ­სემ­ბურ­გის კონ­სტი­ტუ­ცია, 17/10/1868;
6. ნი­დერ­ლან­დე­ბის კონ­სტი­ტუ­ცია, 24/08/1815;
7. სომ­ხე­თის კონ­სტი­ტუ­ცია, 06/12/2015.ერ­ოვ­ნუ­ლი სა­მეც­ნი­ერო ლი­ტე­რა­ტუ­რა
8. ავ­ტორ­თა კო­ლექ­ტი­ვი, შე­სა­ვა­ლი სა­კონ­სტი­ტუ­ციო სა­მარ­თალ­ში, დი­მიტ­რი გე­გე­ნა­ვას რე­დაქ­ტო­რო­ბით, სულ­ხან-სა­ბა ორ­ბე­ლი­ან­ის უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის გა­მომ­ცემ­ლო­ბა, თბილი­სი, 2021.
9. გე­გე­ნა­ვა დ., ქარ­თუ­ლი კონ­სტი­ტუ­ცი­ონ­ალ­იზ­მის იდე­აფ­იქ­სე­ბი, ანუ რო­ცა „ცვლი­ლების ქა­რი“ უბ­ერ­ავს, ავ­თან­დილ დე­მეტ­რაშ­ვი­ლი 75, საიუბილეო გა­მო­ცე­მა, და­ვით ბატო­ნიშ­ვი­ლის სა­მარ­თლის ინ­სტი­ტუ­ტი, თბი­ლი­სი, 2017.
10. დე­მეტ­რაშ­ვი­ლი ა., დე­მეტ­რაშ­ვი­ლი ს., კონ­სტი­ტუ­ცი­ური სა­მარ­თა­ლი, სულ­ხან-სა­ბა ორ­ბე­ლი­ან­ის უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის გა­მომ­ცემ­ლო­ბა, თბი­ლი­სი, 2020.
11. ზე­დე­ლაშ­ვი­ლი დ., კონ­სტი­ტუ­ცი­ის გა­და­სინ­ჯვა სა­ქარ­თვე­ლო­ში: უმ­რავ­ლე­სო­ბე­ბის ვნე­ბე­ბი და კონ­სტი­ტუ­ცი­ური წეს­რი­გი, სუ­პერ­საპ­რე­ზი­დენ­ტო­დან სა­პარ­ლა­მენ­ტომდე, სა­კონ­სტი­ტუ­ციო ცვლი­ლე­ბე­ბი სა­ქარ­თვე­ლო­ში, სტა­ტი­ებ­ის კრე­ბუ­ლი, ილი­ას სახელ­მწი­ფო უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის გა­მომ­ცემ­ლო­ბა, თბი­ლი­სი, 2013.
12. კო­ბა­ხი­ძე ი., კონ­სტი­ტუ­ცი­ური სა­მარ­თა­ლი, პირ­ვე­ლი გა­მო­ცე­მა, თბი­ლი­სი, 2019.
13. ლუ­აშ­ვი­ლი გ., სა­ქარ­თვე­ლოს კონ­სტი­ტუ­ცი­ის გა­და­სინ­ჯვის მე­ქა­ნიზ­მის და 2017 წლის სა­კონ­სტი­ტუ­ციო რე­ფორ­მა, სა­კონ­სტი­ტუ­ციო სა­მარ­თლის ჟურ­ნა­ლი, მე­ორე გამო­ცე­მა, თბი­ლი­სი, 2018.
14. მე­ნაბ­დე ვ., სა­ქარ­თვე­ლოს კონ­სტი­ტუ­ცი­ის გა­და­სინ­ჯვა – რა უზ­რუნ­ველ­ყოფს უზ­ენაესი კა­ნო­ნის ლე­გი­ტი­მუ­რო­ბას, სუ­პერ­საპ­რე­ზი­დენ­ტო­დან სა­პარ­ლა­მენ­ტომ­დე, სა­კონსტი­ტუ­ციო ცვლი­ლე­ბე­ბი სა­ქარ­თვე­ლო­ში, სტა­ტი­ებ­ის კრე­ბუ­ლი, ილი­ას სა­ხელ­მწიფო უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის გა­მომ­ცემ­ლო­ბა, თბი­ლი­სი, 2013.
15. პაქ­ტე პ., მე­ლენ-სუკ­რა­მა­ნი­ანი ფ., კონ­სტი­ტუ­ცი­ური სა­მარ­თა­ლი, ივ­ანე ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლი სა­ხე­ლო­ბის თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი, თბი­ლი­სი, 2009.
16. შვარ­ცი ჰ., კონ­სტი­ტუ­ცი­ის მშე­ნებ­ლო­ბის სა­ფე­ხუ­რე­ბი, სა­კონ­სტი­ტუ­ციო სა­მარ­თლის მი­მო­ხილ­ვა, №1, 2009.
17. ხუ­ბუა გ., სა­მარ­თლის თე­ორია, თბი­ლი­სი, 2003. უცხო­ენ­ოვ­ანი ლი­ტე­რა­ტუ­რა
18. Elster J., Forces and Mechanisms in the Constitution-Making Process, Duke Law Journal, Vol. 45, №2, 1995.
19. ElsterJ.,Ways ofConstitution-making in: Democracy’s Victory andCrisis, ed. Axel Hadenius, Cambridge University Press, 1997.
20. Kelsen H., Introduction to the Problems of Legal Theory: A Translation of the First Edition of the Reine Rechtslehre or Pure Theory of Law, 1992.
21. Sajo A., Limiting Government, An introduction to Constitutionalism, Foreword by Stephen Holmes, Central European University Press, 1999.
 

სა­ქარ­თვე­ლოს სა­კონ­სტი­ტუ­ციო სა­სა­მარ­თლოს გა­დაწყვე­ტი­ლე­ბე­ბი


22. სა­ქარ­თვე­ლოს სა­კონ­სტი­ტუ­ციო სა­სა­მარ­თლოს 2010 წლის 12 ივ­ლი­სის №2/2/486 განჩი­ნე­ბა საქ­მე­ზე, „არ­ას­ამ­ეწ­არ­მეო (არ­აკ­ომ­ერ­ცი­ული) იურ­იდი­ული პი­რი კონ­სტი­ტუცი­ის დაც­ვის ერ­ოვ­ნუ­ლი ლი­გა“ სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტის წი­ნა­აღ­მდეგ“.
23. სა­ქარ­თვე­ლოს სა­კონ­სტი­ტუ­ციო სა­სა­მარ­თლოს 2013 წლის 5 თე­ბერ­ვლის №1/1/549 გადაწყვე­ტი­ლე­ბა საქ­მე­ზე, „სა­ქარ­თვე­ლოს მო­ქა­ლა­ქე­ებ­ის ირ­მა ინ­აშ­ვი­ლი, და­ვით თარხან-მო­ურ­ავი და იოს­ებ მან­ჯა­ვი­ძე სა­ქარ­თვე­ლოს პა­რლა­მენ­ტის წი­ნა­შე“. ვე­ნე­ცი­ის კო­მი­სი­ის დას­კვნა
24. ვე­ნე­ცი­ის კო­მი­სია, დას­კვნა კონ­სტი­ტუ­ცი­ის გა­და­სინ­ჯვა­ზე, სტრას­ბურ­გი, 2009 წლის 4 დე­კემ­ბე­რი.

 

ელ­ექ­ტრო­ნუ­ლი წყა­რო


25. Manin B., On Legitimacy and Political Deliberation,Institute for Advanced Study (Pinceton), Translated from the French by Elly Stein and Jane Mansbridge, Sage Journals, Volume 15, Issue 3, 2016, იხ., https://bit.ly/3QBTUos